Op schilderachtig avontuur in Drenthe

Ik woon op de grens tussen Groningen en Drenthe. De uitgestrekte Drentse bossen en heide zijn mij niet vreemd. Er liggen duizenden voetstappen van mij. Maar ook liggen daar de voetstappen van Van Gogh en vele andere beroemde schilders. In de 18^de en 19^de eeuw wilden schilders steeds meer landschappen vastleggen. Rauw en ruw zoals den natuur was. Steeds meer kunstenaars trokken daarvoor naar het Franse plaatsje Barbizon. Dat ligt in de bossen bij Fontainebleau, net onder Parijs. Maar dat was voor de Nederlandse en Duitse schilders nogal een tocht en niet iedereen zag dat zitten. Daarom zochten zij hun kunstenaarsheil wat dichter bij huis: in Drenthe. De nog ongerepte zand- en veengronden en het harde arbeidersleven trok hen aan en vervolgens trokken zij nog vele anders schilders aan. In Den Haag hadden ze de nieuwste van de nieuwste paardentram, maar in Drenthe mocht je blij zijn een trekschuit te zien.

Na eindeloze uitstappen naar Nubië, de Dode Zee, de Verenigde Staten, Iran en Mongolië zoekt het Drents Museum het nu dichter bij huis. In de tentoonstelling Barbizon van het Noorden maak je kennis met werken die gemaakt zijn in Drenthe, van Drentse taferelen. Dit zijn onder andere de Drentse heidelandschappen, hardwerkende akkerarbeiders en natuurlijk de hunebedden. 100 van de 110 werken komen uit het depot van het Drents Museum zelf, slechts 10 zijn er in bruikleen.

Een bijzonder werk maakt onderdeel uit van deze collectie. Het is een klein Van Gogh schilderij van een onkruid verbrandende boer. Het Drents Museum kocht dit werk onlangs samen met het Van Gogh Museum (Amsterdam) voor maar liefst 2,8 miljoen euro. En dit is dus nog maar een klein werk, uit een vroege periode. Kun je nagaan hoeveel organen je moet verkopen voor de bloesems of zonnebloemen van Van Gogh. Hét bewijs dat je zelfs als je ‘gek’ bent iemand kunt worden.

Maar het is niet Van Gogh die de publiekslieveling is uit deze tentoonstelling. Evenmin de schilderijen van Van Mesdag, Israëls of andere grote namen. Het is zijn de prachtige bloesems op “Boerderij in Rolde” van de in Nederland redelijk vergeten Arie van der Boon. De bloesembomen lijken van het schilderij af te komen en aangezien het winter is, uit het volgens mij gewoon iedereens verlangen naar het voorjaar.

Ik denk dat dit ook wel mijn eigen favoriet is uit Barbizon van het Noorden. Al komen de aardappel rooiende dames van Theo Hanrath ook wel erg in de buurt (hieronder). Aan de ene kant zie je op dit schilderij een realiteit: de hardwerkende mens op handen en voeten in het veld. Maar het is niet helemaal realistisch. De dames zien er goed verzorgd uit voor arbeiders uit die tijd. Zoals menig Drentse oma zou zeggen: “Ze zitt’n goed in ’t spek.”. Daarnaast is hun kleding redelijk schoon en lijken ze het eigenlijk nog best gezellig te hebben, terwijl dit niet bepaald een gezellig en leuk klusje was.

Niet alle werken zijn oud. Er hang ook een werk tussen van Saskia Boelsums uit 2019. Wederom een weelderige bloesemboom. Dit is echter geen schilderij. Het is een sterk bewerkte foto.

De tentoonstelling is als een soort historische wandeling door het Drentse landschap. Je slingert langs de schilderijen en als het niet al te druk is in de zaal hoor je kerkklokken luiden, een hond blaffen of vogels fluiten. Ook Drenthe veranderde langzaam. Het landschap waar mijn voetstappen liggen is niet hetzelfde landschap als waar die Van Gogh en zijn tijdgenoten liggen. Schilders legden destijds al vast wat er toen nog was, maar op het punt stond te verdwijnen, zoals de plaggenhutten en eeuwenoude eiken die vlak na de schildering gekapt werden. Drentse inwoners snapten dit niet. Waarom schilderden ze niet de burgemeesterswoning, want die was toch veel mooier?

Barbizon van het Noorden is gemaakt in samenwerking met Stichting Het Drentse Landschap. Het doel is om de natuur in Drenthe te beschermen tegen de onvermijdelijke menselijke invloed op de omgeving. Iets wat natuurlijk heel goed past bij de huidige klimaatcrisis en alle acties hier omheen. Ik zou je zeker aanraden Barbizon van het Noorden te gaan zien. Ondanks dat alle werken over Drenthe gaan, vind je er een enorme verscheidenheid en zie je een ontwikkeling in zowel de schilderkunst als het Drentse landschap. Ik heb in ieder geval zin gekregen in een lange wandeling over het Dwingelderveld.

Barbizon van het Noorden is nog tot en met 22 maart 2020 te zien in het Drents Museum. Info: www.drentsmuseum.nl